Boğaziçi Üniversitesi Folklor Kulübü 2015-2016 eğitim dönemine girerken var olan kulüp kadrosunu ve bu kadronun kulüpte edindiği deneyimleri değerlendirerek bir hazırlık yaptı. Dans bölgesinde kulüpte yeni bir kuşak vardı. Sene içerisinde bu kadronun dans repertuarını genişletmesi ve çalıştırıcılık deneyimi kazanması hedeflendi. Müzisyen bölgesinde de döneme başlarken kadro daralması yaşanmıştı. Kulübe devam eden müzisyen kadronun çalıştırıcılık alanında deneyim kazanması ve eğitim çalışmalarının takip edilebilir ve sürdürülebilir bir şekilde kurulması hedeflendi. Bunun için de öncelikle uzun süredir ayrı bir başlık olarak yürütülmeyen temel müzik eğitimi çalışması yeniden kurgulandı.
Dönem boyunca her yıl olduğu gibi Kilyos ve Güney kampüslerde dans ve müzik çalışmaları yürütüldü. Son yıllardaki dans çalışma sayısı ve niteliği değerlendirilerek haftada iki gün olan çalışma sayısı üçe çıkarıldı. Çalışmalar, iki gün (hafta içi) Kilyos ve Güney kampüste, ayrıca bir gün Kilyos ve Güney kadronun bir araya geldiği (hafta sonu) haftada üç çalışma günü şeklinde yürütüldü. Müzik bölgesinde ise bir gün odak çalışması ve bir gün odakların bir araya geldiği temel müzik eğitimi ve repertuar çalışması şeklinde haftada iki gün çalışmalar yürütüldü.
Ekim ayında başlayan eğitim dönemi 8 hafta sürdü. Dönem başında dans çalışmalarına Kilyos ve Güney’de toplam 30, müzik çalışmalarına ise 21 kişi katıldı.
Dans:
Bu sene eğitim döneminde dans bölgesinde Kilyos ve Güney kampüste olmak üzere iki çalışma yürütüldü. Kilyos kampüste yoğunluklu olarak halay formları, Güney kampüste zeybek ve Çerkes formları çalışıldı. İki kadronun Güney’de buluştuğu cumartesi günleri ise Kafkas dansları üzerinden bir çalışma yürütüldü. Bir önceki yaz dönemi boyunca Boğaziçi Üniversitesi Oyuncuları (BÜO) ile yürütülen ortak çalışmanın bir ayağı olan vücut çalışmaları, bir kadro ile eğitim döneminde de devam ettirildi. Bu hazırlık çalışması kulübe yeni gelen üyelerle yürütülen eğitim dönemi vücut çalışmalarını şekillendirdi. Kilyos’taki vücut çalışmaları zaman zaman BÜO kadrosu ile ortak yapıldı. Vücut çalışmaları kulüpteki kadro tarafından yürütülürken; Kafkas, zeybek ve halay formları çalışmalarında kulüp dışından çalıştırıcı desteği alındı. Bu sene hedeflenen, dans eğitim müfredatının dönem başından belli olduğu bir sistematiğe oturtulmasıydı.
Uzun yıllardır BÜFK’te üzerine çalışma yürütülmemiş bir form/alan olan ‘Zeybek/Zeybeklik’, bir önceki yaz döneminde kulübün gündemine girmişti. Bu konuda bir alan araştırması yürütülmesi planlan(a)mamış olsa da, kulüpte bu form ve bölge ile bir tanışıklık başlatma niyeti gösteren bir kadro, yaz döneminde bireysel olarak dans ve müzik deşifrasyon çalışmasına başlamıştı. Bu dönemin başında bu alan, kadro içerisinde değerlendirildi. Zeybek gibi geliştirici ve karakteristik formların, uzun yıllardır eğitim dönemi repertuarında bulunmaması ve bunun Folkor Kulübü’nün kültürel çoğulcu alan çalışması söylemini bir yönüyle eksik bırakıyor olması nedeniyle eğitim çalışmaları içerisine alınması planlandı. Bu alan ile tanışıklığın ilk aşamada dans ve müzik icrasının gerçekleşmesi ile sağlanması hedeflendi. Bu bağlamda Sonay Ödemiş ile birlikte bir çalışma yürütüldü. Çalışma repertuarı ve gidişatı çalıştırıcı ile birlikte oluşturuldu. Be repertuarın amacı çeşitli bölgelerden (ritim, tempo, tavır bakımından) farklı zeybek danslarını çalışmak olarak belirlendi.[1] Zeybek dansları ile genel bir tanışıklık sağlandıktan sonra Bergama, Aydın ve Kocaarap Zeybeklerine odaklanıldı. Sadece Güney kadro ile yürütülen bu çalışma öncelikle dans ve müzik repertuarı ile tanışıklık ve sonrasında daha teknik detay çalışmaları şeklinde ilerledi.
2009 ve 2012 yaz dönemlerinde çalışılan Ziya Serkan Doğan ile bu eğitim döneminde de birlikte bir çalışma yürütüldü. Önceki çalışmalardan farklı olarak bu çalışmanın amacı dansa yeni başlayan kulüp üyelerinin temel dans eğitimini alması, kondüsyonlarının artması ve Kafkas dans formları ile tanışıklıklarının sağlanması idi. Temel bale egzersizlerini de içeren bu çalışma çoğunlukla Gürcü danslarından belirli figürlerin çalışılmasıyla kuruldu. Bu doğrultuda temel duruşlar, adımlar ve kol pozisyonları çalışıldı. Haftada bir gün olmak üzere 8 hafta yürütülen bu çalışmanın müfredatı planlandığı gibi bitirildi. Fakat kadronun çoğunluğunun dansa yeni başlamış olmasından dolayı yalnızca bazı temel figürler çalışıldı.
Güney kadro ile ayrıca bir gün de Banu Açıkdeniz (BGST) ile mahalli Çerkes dansları üzerine bir çalışma yürütüldü. Form ve kondisyon çalışmalarının yanı sıra repertuar çalışmaları da yapıldı. Yazın başlanan dans repertuarı eğitim dönemi içine yerleştirildi.[2] Güney kampüsteki bu çalışmalarda repertuar çalışmalarına ve kadronun bu formla tanışıklık kazanmasına öncelik verildi. Öğrenilen bu formlar ile doğaçlama ve fiziksel aksiyona dayalı sahneleme çalışmaları yapıldı.
Kulüpte bir önceki yıl başlanan Van/Vaspuragan bölgesi alan çalışmasını temel alan ve farklı bölgelerden de halay formlarını içeren bir müfredat oluşturuldu. Vaspuragan/Van, Diyarbakır ve Muş bölgelerinden seçilen halaylar ve bu halayların icrasına yönelik belirli temel adımlar çalışıldı.[3] Eğitim döneminde bu halaylar bölgesel faklılıklarına; ritim, adım ve esneme (diz kırma) bakımından çeşitliliklerine göre belirlendi. Böylece beden kullanımında farklı yönelimlere de olanak sağlayan bir içerik oluşturuldu. Öncelikle teknik olarak icralarının sağlanması için yapılan çalışmalardan sonra, belirli bir eylem ya da doğrudan hareketin kendisi üzerinden bireysel ve grup içi doğaçlamalar ile devam edildi. Eğitim döneminden sonra, gösteri için belirlenen repertuar üzerinden detaylandırma ve sahneleme çalışmalarına geçildi. Bu çalışmalar yoğunluklu olarak Kilyos kampüste yürütüldü.
Eğitim döneminin son bir ayında temel fiziksel aksiyon ve eylem çalışmaları yapıldı. BGST’den Elif Karaman’ın çalıştırıcılığını yaptığı bu çalışmalarda Sonia Moore’un “Stanislavski Sistemi” kitabından“Eylemin Öğeleri”[4] bölümü birlikte okundu ve çalıştırıcının hazırlamış olduğu eylem ve verili durumlar üzerinden tekli ve ikili fiziksel aksiyon çalışmaları yapıldı.
Müzik:
Eğitim döneminde müzisyen çalışmalarının içeriği temel müzik eğitimi müfredatı dikkate alınarak oluşturuldu. Müzik bölgesinde vokal, ezgi, perküsyon ve bağlama olmak üzere dört odakta çalışmalar yürütüldü. Ayrıca odakların bir araya geldiği temel müzik eğitimi ve repertuar çalışmaları yapıldı. Odak çalışmalarının içeriği cumartesi günleri bütün müzisyenlerin bir araya geldiği repertuar çalışmalarını besleyecek şekilde kurgulandı. Odak çalışmaları kulüpteki deneyimli müzisyen kadro ve BGST’den gelen çalıştırıcılar ile yürütüldü. Eğitim dönemi müzisyen çalışmaları; temel müzik eğitimi bilgisi, bireysel enstrüman/vokal teknik gelişimi ve toplu müzik icra deneyimi gibi yönleriyle bir müzisyenlik pratiği kazandırılması hedeflenerek yürütüldü.
Temel müzik eğitimi çalışmaları, müzisyenlik pratiğinin ve enstrüman/vokal icracılığının en önemli bileşenlerinden biri olması itibariyle, kulüpte yeniden bir müfredat esas alınarak yürütüldü. Yaz döneminde müfredatı hazırlanan bu çalışmalarda “Temel Müzik Eğitimi”[5] ve Fernand Fontaine’in “Solfej”[6] kitapları kaynak olarak kullanıldı. Temel düzeyde teorik armoni ve makam bilgisinin yanı sıra nota okuma, bona, solfej ve seyir yapma uygulamalarını da içeren bir yöntem izlendi. Fakat hazırlanan eğitim müfredatı tamamlanamadı. Bunun nedeni çalışmalara katılan kadronun bu çalışmayı öncelememeleri ve düzenli katılımın sağlanamaması olarak değerlendirildi.
Eğitim döneminde perküsyon çalışmaları Güney ve Kilyos kampüslerde yürütüldü. Çalıştırıcılığını deneyimli kulüp kadrosunun yaptığı perküsyon odağında; temel bilek ve kondisyon alıştırmalarının sürekliliğinin sağlanması, temel perküsyon ve ritim terimleriyle tanışıklık kazanılması, iç metronomun geliştirilmesi ve vurmalı çalgılarda temel tonların çıkarılması hedeflendi. Çalışma içeriği olarak kulüpteki perküsyon kadrosu tarafından hazırlanmış metot kullanıldı. Bu metot farklı perküsyon ailelerinin özel metotları ve geçtiğimiz yıllarda kulüp içerisinde düzenlenen Arap ve Latin ritimleri üzerine yapılan atölyeler incelenerek, BGST perküsyoncuları ile birlikte yapılan perküsyon çalışmaları temel alınarak oluşturuldu.[7]
Kulüpte vokal odağında döneme başlarken deneyimli bir kadronun olmamasından dolayı BGST’den çalıştırıcıların geldiği bir çalışma organize edildi. Kilyos ve Güney kampüste başlayan bu odak çalışması süreç içerisinde sadece Güney kampüste devam etti. Bu odakta teknik ses çalışmalarının ötesinde eğitim dönemi için belirlenen repertuarın deşifrasyonu ve icrasına yönelik çalışmalar yapıldı.
Bu sene eğitim döneminde ezgi odağı çalışmalarına akordeon, klavye, gitar, keman, kemençe, flüt ve kanun icracılarının katılımı ile başlandı. Bu çalışmalar icracıların kendi enstrümanlarındaki seviyeleri ve gelişimleri göz önünde bulundurularak düzenlendi. Bire bir enstrüman eğitiminin verilmediği bu çalışmalarda icracıların kendi teknik çalışmalarını yürüttüğü bir süreç işledi. Odak içerisinde ise (akordeon, flüt, klavye ve gitar gibi komalı sesleri içermeyen enstrümanlar dikkate alınarak) nihavend, kürdî ve hicaz makamlarının seyir ve icrası çalışıldı. Bu makamlar üzerinden belirlenen şarkılardan oluşan repertuar[8] üzerinden enstrüman çeşidine ve icracı seviyelerine göre düzenleme ve birlikte çalma çalışmaları yürütüldü. Diğer odakların da katıldığı repertuar çalışmalarında bu şarkılar temel alındı. İcracıların enstrümanlarında hedeflenen gelişimi göstermemelerinin sebebi katılımcıların yeterli teknik çalışma pratiği sergilememeleri olarak değerlendirildi. Öte yandan birlikte çalma pratiğinin geliştirilmesi repertuar çalışmalarına olumlu yansıdı.
Eğitim döneminde kulüpte organize edilen bağlama çalışmalarına ise eğitim döneminin ilk haftalarında yoğun bir katılım gerçekleşti. Fakat dönem içerisinde bağlama çalışmalarına katılan yeni üyelerin, öncelikle kulüpteki müzisyenlerin katıldığı temel müzik eğitimi çalışmalarına yeteri kadar ilgi göstermediği ve çalışmalara hazırlıklı gelmediği gözlemlendi. Bu durum karşısında eğitim dönemini kurgulayan deneyimli müzisyen kadrosunun bu konuya bir çözüm getirmediği belirtildi. Bu nedenle, çalışma disiplinin kurulamadığı bu çalışmalarda eğitim döneminin sonuna yaklaşıldığında bağlama çalışmaları bu çalışmaya katılan üyeler tarafından takip edilmemeye başlandı ve dönem içerisinde bitirildi.
Eğitim döneminde ayrıca “BÜFK Güz Etkinlikleri” kapsamında dans ve müzik alanında profesyonel sanatçıların katılımıyla çeşitli etkinlikler düzenlendi. Organizasyonu kulüp üyeleri tarafından yapılan bu etkinliklerde Boğaziçi kampüsünde kulüp çalışmalarının yanı sıra çeşitli kültür sanat etkinliklerinin yapılması ve bu alanlarda profesyonel çalışmalar yürüten sanatçıların öğrencilerle buluşturulmaları hedeflendi.
Engin Gürkey’le Perküsyon Atölyesi: Türk, Latin, Klasik Batı ve Afrika perküsyon ve ritimlerinin tanıtıldığı bu etkinlikte katılımcılarla birlikte enstrümanlar üzerinden bu ritimlerin uygulaması yapıldı. Engin Gürkey’in ritim kalıplarının hızlı öğrenilmesi ve rahat hatırlanması için geliştirdiği perküsyon metodundaki bazı egzersizler birlikte çalışıldı. Ayrıca etkinlikte Beste Gürkey’yle birlikte çeşitli enstrüman ve ritim kalıp örneklerini içeren bir dinleti yapıldı.[9]
Tolgahan Çoğulu ve Akın Eldes ile Perdeli Gitarda Mikrotonal Denemeler Seminer ve Dinletisi: Bu etkinlikte klasik batı armoni anlayışının aksine mikrotonların (koma) dikkate alındığı bir müzik teorisi aktarıldı. Eski bir BÜFK mezunu olan Tolgahan Çoğulu, bu perspektifte geliştirdiği perdeli mikrotonal gitar modelinin tanıtımının ardından Akın Eldes ile beraber makamsal şarkıların iki mikrotonal gitarla icra edildiği bir dinleti yaptılar.
Uğur Küçük ile Bağlamada Düzenler & Çalım Teknikleri Atölyesi: Bu etkinlikte bağlama tellerinin nasıl farklı düzenlerde akortlanabileceği anlatılırken, bağlamada çeşitli akor çalma teknikleriyle uygulamalar yapıldı.
Biz/We Dans gösterisi: BÜFK mezunu olan Bedirhan Dehmen’in de yaratım ve sahneleme sürecinin içinde bulunduğu dans müzik gösterisi olan “Biz/We” ve Bedirhan Dehmen’in tek kişilik performansı “Bedr: Dolunay” sahnelendi.
BÜFK Barış İçin Söylüyor
BÜFK eğitim dönemine girerken, kulübün ve Boğaziçi kampüsünün gündeminde ülke içerisinde yaşanan patlamalar, savaş koşulları, öğrenci tutuklamaları ve bütün bunlara karşı yükseltilmeye çalışılan barış söylemi ve ifade özgürlüğü vardı. Özellikle 10 Ekim’de Ankara’da yapılan Barış Mitingi’ndeki patlamadan sonra BÜFK olarak toplumsal barışın aciliyetine vurgu yapmak ve barışın sesinin yükseltilmesine daha fazla katkı sunmak için “BÜFK Barış İçin Söylüyor” adı ile çeşitli sanatçılarla buluşup birlikte müzik yaptığımız bir video çalışmasına başladık.[10] İlk olarak Diyarbakırlı Ermeni müzisyenler Ara ve Onnik Dinkjian ile birlikte Ermenice bir halk şarkısı olan “Siro Yerk” i söyleyerek başladık. İkinci videoyu Suriyeli ve Yunanistanlı mülteci kadınlarla birlikte kulüpten ve BGST’den kadın müzisyenler olarak “Beirut/Nassam Alayna Al Hawa” şarkılarını söyleyerek kaydettik. Sonrasında tutuklu öğrenciler için “Zahit Bizi Tan Eyleme” Bektaşi ilahisini Boğaziçi Üniversitesi Güney kampüste öğrenciler ve akademisyenlerle birlikte söyledik. Şarkının sonunda Cemal Süreya’nın “Yarımada” şiirinin bir bölümünü Kürtçe’ye çevirerek okuduk. Barış İçin Akademisyenler Girişimi’nden aralarında Boğaziçi’nden hocalarımızın da bulunduğu dört akademisyenin tutuklanmasının ardından Sokak Orkestrası’nın “Almaya Geldik Dostlar” şarkısının sözlerini yeniden düzenleyerek cezaevi önünde barış nöbeti tutanlarla birlikte söyledik. Bu süreç, eğitim dönemimiz devam ederken gösteriye yönelik kurgu ve sahneleme çalışmalarımızı bire bir etkiledi.
[1] Bergama, Aydın, Kocaarap, Harmandalı Zeybekleri; Balıkesir ve Çanakkale Tabancalı Zeybeği erkek formları ve Yün Entarim, Bergama Konakları, Ey yüceler kadın formları çalışıldı.
[2] Kafe, Tleperuj, Apsuva, Christianski, Svadiba, Lezginka danslarının temel adımları çalışıldı.
[3] Van/Vaspuragan’dan Mayroke, Lizanî, Paporî, Sasna Par; Muş bölgesinden Gorani, Yarım Gorani; Diyarbakır bölgesinden Delilo, Keşeo çalışıldı.
[4] Moore, Sonia, Özgür Çiçek, Bülent Sezgin, ve Cüneyt Yalaz. “Eylemin Öğeleri.” Stanislavski Sistemi: Oyunculuk Eğitimi İçin Bir El Kitabı. İstanbul: BGST Yayınları, 2006.
[5] Serçe, Birgül, ve Tolgahan. Temel Müzik Eğitimi. İstanbul: BGST, 2010.
[6] Fontaine, Fernand. Traite Pratique Du Rythme Fernand Fontaine. Paris: H. Lemoine, 1978.
[7] Bahsedilen kaynaklar George Lawrance Stone’un “Stick Control For the Snare Drummer”, Don Skoog’un “Latin Percussion Handbook”, Christan Bourdan’ın “African Rythms for Percussion” metotlarıdır.
[8] Katibim/Üsküdar’a Giderken; İstanbul / Nihavend Makamı (Öneri Kayıt: Safiye Ayla / 1948 lk Kayıt: Naftule Brandwein/Der Terk in Amerika / 1922), Al bint al Chalabiya; Lübnan Fairouz / Nihavend Makamı (Öneri Kayıt: Fairouz), Zapjevela/Ramizem; Geleneksel/ RumeliMakedonya Prizren / Hicaz Makamı (Öneri Kayıt : Amira Medunjanin & Gayda İstanbul), Dar Hejîrokê; Geleneksel / Mardin / Hicaz Makamı (Öneri Kayıt: Aynur), “Elleri Pamuk; Geleneksel / Urfa Mukim Tahir / Hicaz Makamı (Öneri Kayıt: Mukim Tahir, Öneri Kayıt: Kardeş Türküler / 2004) çalışılması planlanıyordu fakat hem enstrümantasyondan kaynaklı bir tercih olarak hem de önceki çalışmaların planlanandan uzun süreye sarkmasından dolayı “Elleri Pamuk” şarkısının programdan çıkarılmasına karar verildi.
[9] https://www.facebook.com/bufkboun/videos/10153707303965610/
[10] https://www.youtube.com/watch?v=Ga2h4hBQTqw
https://www.youtube.com/watch?v=mpEP3ZcYU4U